Hướng dẫn chữa cháy điện bằng gì? 4 loại bình chữa đám cháy điện

Cháy do chập điện, quá tải mạch điện hay cháy thiết bị điện tử là một trong những nguyên nhân gây hỏa hoạn hàng đầu hiện nay. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa biết cách xử lý đúng, thậm chí sử dụng nước hoặc bình chữa cháy không phù hợp, dẫn đến nguy cơ giật điện, làm cháy lan và hư hỏng nghiêm trọng thiết bị. Vậy chữa cháy điện bằng gì để vừa hiệu quả, vừa an toàn? Làm sao để chọn đúng loại bình chữa cháy phù hợp với từng khu vực sử dụng điện?

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp toàn diện và đưa ra những gợi ý thiết thực để bảo vệ tài sản và tính mạng khi xảy ra sự cố liên quan đến thiết bị điện.

I. Chữa cháy điện bằng gì? – Nguyên tắc xử lý cháy liên quan thiết bị điện

Vì sao không được dùng nước hoặc bọt cho cháy điện

Một sai lầm phổ biến là dùng nước hoặc bình bọt để dập lửa do điện, đặc biệt trong gia đình hoặc văn phòng nhỏ. Tuy nhiên:

• Nước dẫn điện, khi tiếp xúc với thiết bị đang có dòng điện có thể gây giật điện, nguy hiểm đến tính mạng người sử dụng.
• Bọt chữa cháy (Foam) cũng chứa nước và hóa chất dẫn điện, có thể làm chập mạch, lan cháy nếu dùng cho cháy ổ cắm, tủ điện, thiết bị công nghệ.
• Ngoài ra, cả nước và bọt đều để lại cặn, làm hỏng vi mạch, bo mạch chủ, máy tính và hệ thống điện tử nhạy cảm.

Trong nhiều trường hợp, việc dùng sai chất chữa cháy không những không dập được lửa mà còn làm tình huống trở nên nguy hiểm hơn, gây hư hỏng tài sản không thể khôi phục được.

Nguyên tắc chọn chất chữa cháy không dẫn điện

Để xử lý cháy liên quan đến thiết bị điện, cần chọn chất chữa cháy không dẫn điện, không ăn mòn và an toàn cho người sử dụng. Nguyên tắc cơ bản gồm:

• Không dẫn điện: Chất chữa cháy phải là khí hoặc vật liệu cách điện, không tạo môi trường dẫn dòng điện.
• Không để lại cặn hoặc chất ẩm: Tránh làm hư hại thiết bị điện tử, vi mạch, tài liệu…
• Hiệu quả dập cháy nhanh: Phải đủ khả năng dập tắt lửa trong thời gian ngắn để ngăn lan rộng
• Không gây ngạt hoặc ảnh hưởng sức khỏe người dùng trong không gian kín (với khí chữa cháy cần đảm bảo nồng độ phù hợp)

Theo tiêu chuẩn TCVN 7161 và NFPA 10, các loại bình chữa cháy dùng cho điện thường có ký hiệu nhóm cháy “C” hoặc “E”, hoặc ghi rõ dòng chữ: Dùng cho thiết bị điện đang hoạt động.

II. Cháy điện dập bằng gì? – Các loại chất chữa cháy phù hợp

Khí CO2: phù hợp cho tủ điện, máy móc văn phòng

Khí CO2 là chất chữa cháy phổ biến nhất cho đám cháy điện do:

• Không dẫn điện, an toàn tuyệt đối khi xịt vào ổ điện, bảng điện đang có điện áp
• Không để lại cặn, không ăn mòn thiết bị
• Dập lửa nhanh bằng cách giảm nồng độ oxy và làm lạnh vùng cháy

Ứng dụng: Tủ điện, phòng máy văn phòng, phòng server nhỏ, cửa hàng, trung tâm thương mại

Lưu ý: CO2 có thể gây ngạt nếu dùng trong không gian quá kín, và đầu phun xả rất lạnh có thể gây bỏng lạnh nếu chạm phải.

Khí sạch (FM200, Novec 1230, Nitrogen): dùng cho trung tâm dữ liệu, phòng thiết bị

Khí sạch là dòng chất chữa cháy cao cấp, không ảnh hưởng đến con người và đặc biệt phù hợp với thiết bị điện tử nhạy cảm, như:

• Trung tâm dữ liệu, phòng máy chủ, kho lưu trữ tài liệu số
• Tủ điều khiển điện, UPS, hệ thống mạng, camera

Ưu điểm:

• Không dẫn điện, an toàn tuyệt đối cho vi mạch, bo mạch
• Không để lại cặn
• Có thể dùng trong phòng có người nếu thiết kế đúng nồng độ (7–9%)
• Tốc độ dập cháy cực nhanh: chỉ trong 10 giây

Nhược điểm: Giá thành cao, cần đơn vị có chuyên môn để thiết kế, thi công và bảo trì định kỳ.

Bột ABC: dùng được nhưng để lại cặn

Bình bột ABC có khả năng dập cháy điện áp thấp (≤ 1000V), nhưng cần cẩn trọng khi dùng cho thiết bị tinh vi vì:

• Bột mono ammonium phosphate có thể gây bám bụi vào thiết bị điện tử, cần vệ sinh sau khi sử dụng
• Giá thành rẻ, phổ biến và dễ mua
• Hiệu quả tốt cho cháy nhỏ, cháy dây điện, cháy bảng mạch cơ bản

Ứng dụng: Nhà ở, quán ăn, cửa hàng nhỏ

Lưu ý: Không nên dùng cho trung tâm dữ liệu, thiết bị có ổ cứng, máy chủ, máy in đắt tiền…

Nước biến tính (bình chữa cháy gốc nước không dẫn điện): dùng cho cháy pin, thiết bị hiện đại

Đây là dòng sản phẩm mới, sử dụng nước kết hợp phụ gia hóa học để trở thành chất không dẫn điện, có thể dùng cho:

• Cháy pin lithium-ion (xe đạp điện, laptop, điện thoại)
• Cháy thiết bị điện tử gia dụng, bếp từ, sạc dự phòng
• Các đám cháy hỗn hợp A, B, E, F

Ưu điểm:

• Không độc hại, thân thiện môi trường
• Hiệu quả cao cho cháy dầu mỡ, cháy pin sạc
• Không gây điện giật nếu dùng đúng loại (kiểm tra nhãn kỹ)

Nhược điểm: Giá thành cao hơn bình bột, chưa phổ biến rộng, dễ nhầm với bình nước chữa cháy thông thường.

III. Những loại bình chữa cháy dùng được cho đám cháy điện

Phân biệt bình CO2, FM200, ABC, gốc nước cách điện

Khi chọn bình chữa cháy cho sự cố điện, người dùng cần hiểu rõ đặc điểm từng loại:

CO2 và FM200 là lựa chọn hàng đầu cho các không gian yêu cầu bảo vệ thiết bị điện tử cao như văn phòng, phòng server, trạm điện. Trong khi đó, bình bột ABC và bình gốc nước cách điện phù hợp với hộ gia đình, quán ăn, nhà kho.

Cách nhận biết bình chữa cháy điện qua ký hiệu (C, E)

Để biết bình có dùng được cho cháy điện hay không, người dùng cần xem nhóm đám cháy được ghi trên bình:

• Ký hiệu “C” hoặc “E” thể hiện khả năng dập cháy liên quan thiết bị điện
• Một số bình ghi rõ bằng tiếng Việt: “Dùng cho đám cháy điện”, “≤ 1000V”
• Nhóm A, B, C: dùng cho chất rắn – lỏng – khí, nhưng chỉ nhóm C mới an toàn với điện

Lưu ý: Bình bọt hoặc nước thông thường không có ký hiệu C hoặc E, tuyệt đối không dùng cho điện.

Tem kiểm định, hướng dẫn sử dụng trên bình

Một bình chữa cháy đạt chuẩn phải có:

• Tem kiểm định an toàn PCCC, dán tại cổ hoặc thân bình, có mã số rõ ràng
• Ngày sản xuất – hạn sử dụng: Thường từ 3 đến 5 năm tùy loại bình
• Bảng hướng dẫn sử dụng bằng tiếng Việt, ghi rõ từng bước thao tác và lưu ý an toàn
• Với bình khí (CO2, FM200), cần có đồng hồ áp suất hoặc thiết bị cảnh báo áp lực giảm

Theo quy định tại Thông tư 148/2020/TT-BCA, bình không có kiểm định không được sử dụng trong công trình dân dụng và thương mại.

IV. Các bước xử lý cháy điện an toàn và hiệu quả

Cắt nguồn điện nếu có thể

Ngay khi phát hiện đám cháy do chập điện, nếu bạn đang ở gần CB tổng, cầu dao hoặc aptomat, hãy nhanh chóng ngắt điện. Việc cắt nguồn sẽ:

• Giảm nguy cơ lan cháy dây dẫn, thiết bị đang kết nối
• Ngăn nguy cơ giật điện khi tiếp cận khu vực cháy
• Tạo điều kiện an toàn để sử dụng bình chữa cháy

Nếu không thể ngắt điện, bắt buộc phải sử dụng bình không dẫn điện (CO2, FM200, bột ABC có ký hiệu nhóm C).

Giữ khoảng cách an toàn khi xịt

Khoảng cách khuyến nghị khi dùng bình chữa cháy điện:

• CO2, FM200: từ 1,5 – 2,5 mét
• Bột ABC, bình nước cách điện: từ 2 – 3 mét tùy loại và áp suất

Không đứng gần ổ điện đang hoạt động hoặc không đứng trên mặt ẩm ướt, sàn kim loại dẫn điện.

Sử dụng đúng loại bình và thao tác theo hướng dẫn

Các bước thao tác cơ bản:

1. Rút chốt an toàn
2. Hướng vòi vào gốc lửa
3. Bóp cò xịt liên tục cho đến khi lửa tắt
4. Không quay lưng lại khi chưa chắc chắn đám cháy đã hoàn toàn được kiểm soát

Lưu ý với bình CO2: khí phun ra lạnh sâu, không để khí thổi ngược vào mặt hoặc tay.

Cảnh báo cho người xung quanh và liên hệ cứu hỏa nếu cháy lan

• Sau khi dập lửa, kiểm tra khu vực xung quanh có cháy âm hay không
• Nếu đám cháy lan rộng ngoài khả năng kiểm soát, gọi ngay 114
• Cảnh báo người xung quanh di chuyển khỏi khu vực có nguy cơ cháy nổ

V. Sai lầm phổ biến khi chữa cháy điện cần tránh

Dùng bình nước hoặc bọt chữa cháy cho tủ điện, ổ cắm

Đây là lỗi cực kỳ nguy hiểm. Nước và bọt dẫn điện, có thể gây điện giật hoặc chập điện lan rộng. Theo thống kê, gần 30% tai nạn khi xử lý cháy điện tại nhà liên quan đến việc dùng sai loại bình.

Mua bình không có kiểm định, không rõ nhóm đám cháy

Một số bình bán trôi nổi không ghi rõ ký hiệu nhóm cháy (A, B, C), không tem kiểm định hoặc hàng giả – hàng nhái, không đảm bảo an toàn. Khi dùng cho cháy điện có thể gây phản ứng ngược hoặc không có tác dụng.

Không kiểm tra áp suất hoặc hạn sử dụng bình chữa cháy

Bình CO2 và bình bột ABC nếu để lâu không sử dụng, có thể bị rò khí, mất áp hoặc quá hạn sử dụng. Cần kiểm tra:

• Kim đồng hồ áp lực (vùng xanh là còn dùng tốt)
• Tem kiểm định còn hiệu lực
• Bình không móp méo, không rỉ sét, có đủ linh kiện

Dùng sai cách, gây hư hỏng thiết bị và nguy cơ giật điện

• Dùng bình ABC cho thiết bị điện tử cao cấp gây bụi bám khó làm sạch
• Phun sai hướng, đứng quá gần dẫn đến tự làm bỏng lạnh (CO2) hoặc làm lan lửa
• Không cắt điện trước khi chữa cháy bằng bình nước cách điện vẫn gây giật nếu tiếp xúc với dây điện hở

Liên hệ ngay để được tư vấn và mua bình chữa cháy điện tại VinaSafe:

• Địa chỉ: 144 Nguyễn Văn Tạo, xã Long Thới, Huyện Nhà Bè, TP.HCM
• Hotline: 0877.114.114
• Fanpage: facebook.com/VinaSafe.Official